łza

1. Coś jest (czyste) jak łza «coś jest bardzo czyste»: Woda wypływająca z Filtrów jest czysta jak łza – zapewnia zastępca kierownika zakładu wodociągu centralnego. DD 30/03/2001.

2. Ktoś (jest) czysty jak łza, brylant, kryształ itp. «ktoś nie ma na sumieniu nic obciążającego, kompromitującego»: A skoro Clinton kłamie w życiu prywatnym, dlaczegoż by, u diabła, miał być czysty jak łza, prowadząc interesy finansowe? SE 30/01/1998.

3. Lać, wylewać łzy «bardzo, przejmująco płakać, rozpaczać»: Podczas gdy piosenkarz cieszy się każdą sekundą w towarzystwie Gabrieli, jego była żona wylewa łzy rozpaczy. Życie na gorąco 38/1999. Co było powodem, że w tym bujnym i wesołym życiu, jakie wtedy wiodłem, zdarzało mi się wylewać niekiedy łzy? K. Filipowicz, Motyl.

4. Łykać, połykać łzy «powstrzymywać się od płaczu, nie dawać poznać po sobie smutku»: Marynarz cieszył się, że jego młody towarzysz nie zdaje sobie sprawy z grozy położenia, a tymczasem Tomek, kryjąc twarz przed przyjacielem, w milczeniu połykał łzy. Bał się okropnej śmierci z głodu i pragnienia. A. Szklarski, Kangury.

5. Łza się w oku kręci «zwrot wyrażający nostalgiczne rozrzewnienie na wspomnienie jakichś wspaniałych czasów, przeżyć»

6. Na otarcie łez «na pocieszenie»: (...) ostatecznie na partnerkę Ricky’ego Martina wybrano Natalie Portman. Na otarcie łez MTV zaproponowało Britney rolę w muzycznej adaptacji „Alicji w krainie czarów”. Viva 17/2000.

7. Ocierać, osuszać czyjeś łzy «pocieszać kogoś, pomagać komuś w nieszczęściu»: Pozwól mi tobie służyć. Może i tak być, że to ja twoje łzy osuszę, jak słonko osusza ranną rosę. E. Nowacka, Emilia.

8. Rozpływać się, tonąć we łzach; spłynąć, zalać się łzami «bardzo, rozpaczliwie płakać, rozpłakać się»: Karolina znów tonie we łzach, ale pani S. nie pozostawia jej czasu na rozczulanie się losem brata. J. Broszkiewicz, Twardowski. Nieszczęsny ojciec zalał się gorzkimi łzami i odrzekł z rozpaczą: – Nie pamiętam. KiŻ 10/1954.

9. Śmiać się, uśmiechać się przez łzy «śmiać się, uśmiechać się mimo odczuwanego smutku»: Na twarzy Sally ukazały się rumieńce. Przez łzy uśmiechnęła się do zatrwożonych przyjaciół. A. Szklarski, Łowcy.

10. Śmiać się, zaśmiewać się do łez «śmiać się bardzo, serdecznie, zanosić się śmiechem»: Śmiali się do łez. Oni mieli chwile takiej nagłej i niepohamowanej wesołości. Śmiali się jak dzieci. T. Różewicz, Opowiadania.

11. książk. Uronić łzę, ronić łzy «zapłakać, płakać»: A co Pani w nim ceni? Że jest bezpośredni, że potrafi uronić łzę, jak się wzruszy. I się tego nie wstydzi. Viva 17/2000. Rozstając się, obaj ronili łzy i przysięgali sobie wzajemnie dozgonną wierność (...). Z. Kosidowski, Opowieści.

Coś wyciska komuś łzy (z oczu) zob. wycisnąć 1.

Dolina łez zob. dolina.

Krokodyle łzy zob. krokodyli.

Łzy jak groch zob. groch 5.

Oblać kogoś, coś łzami zob. oblać.

Padół łez zob. padół.

Płakać krwawymi łzami zob. krwawy 3.

Płakać rzewnymi łzami zob. rzewny.

Wyciskacz łez zob. wyciskacz.